เรื่องอึ! ของวัยขวบปีแรก

     เรื่องของการขับถ่ายเป็นเรื่องที่คุณแม่มือใหม่ให้ความสำคัญไม่น้อยไปกว่าเรื่องอื่น และบ่อยครั้งที่อุจจาระของลูกก็สร้างความกังวลใจให้คุณแม่ไม่น้อย ทั้งสีอุจจาระที่เปลี่ยนไป และอุจจาระมีสิ่งเจือปน เป็นต้น แต่ถ้าคุณแม่มีความรู้เกี่ยวกับอุจจาระของลูกก็คงทำให้สบายใจขึ้นอีกเป็นกองเลยค่ะ

ลูกน้อยแรกเกิดอึ! สีอะไร

     ในช่วงแรกเกิดสีอุจจาระของลูกจะไม่เหลืองอร่ามอย่างที่คุณแม่มือใหม่หลายคนเข้าใจ แต่จะมีสีเขียวปนเทาหรือปนดำและมีลักษณะเหนียวข้น หรือที่เรียกว่า ขี้เทา นั่นเอง เมื่อลูกเริ่มดูดนมแม่ซึ่งน้ำนมช่วงแรกเป็นหัวน้ำนมเหลืองใส จะช่วยให้ลำไส้บีบตัวขับขี้เทาออกมาจนหมด จากนั้นอุจจาระจะมีลักษณะเหลวและมีสีน้ำตาลปนเขียวใน 2-3 วัน และจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองทองในอีก 2-3 วันต่อมา ซึ่งลักษณะของอุจจาระในช่วงนี้ขึ้นอยู่กับนมที่ลูกได้รับ ทารกที่กินนมผสมอุจจาระจะมีสีเหลืองหรือน้ำตาลอ่อน มีกลิ่นแรงกว่า บางครั้งเนื้ออุจจาระก็จะแข็งกว่าด้วย นอกจากนี้นมผสมบางชนิดยังอาจทำให้อุจจาระมีสีเขียว ซึ่งเกิดจากธาตุเหล็กที่ผสมอยู่ในนม แต่ไม่ก่อให้เกิดผลเสียต่อร่างกาย

นอกจากอุจจาระสีต่างๆ ที่กล่าวมานี้ อุจจาระของลูกอาจบอกถึงภาวะต่างๆ ดังนี้

อุจจาระมีน้ำปนมากจนเหลว ส่วนใหญ่มีสาเหตุมาจากการที่คุณแม่กินยาปฏิชีวนะในระหว่างให้นมลูก

     อุจจาระมีมูกปน ต้องระวังการติดเชื้อในทางเดินอาหาร โดยเฉพาะถ้าเป็นมูกปนเลือด อุจจาระมีเลือดปนก็มีหลายสาเหตุ เช่น ลูกอาจมีเลือดออกที่ลำไส้ หรือร่องก้นของลูกอาจเป็นแผล จึงทำให้มีเลือดปนออกมากับอุจจาระ หากดูท่าทางแล้วไม่น่าไว้ใจควรพาลูกไปปรึกษาคุณหมอดีกว่า
     
     อุจจาระมีฟองปน ถ้ามีลมปนออกมามาก และรอบๆ รูทวารของลูกมีสีแดง อาจเป็นเพราะการย่อยนมผิดปกติทำให้เกิดภาวะกรดมาระคายเคืองผิวหนังรอบรูทวาร หรือในเด็กที่กินนมแม่ล้วนๆ แต่ดูดเฉพาะนมช่วงต้น (Fore Milk) ซึ่งมีน้ำตาลแลคโตสมาก อุจจาระจะเป็นลักษณะดังกล่าว และน้ำหนักลูกจะไม่ค่อยเพิ่มขึ้น ควรแก้ไขโดยให้ดูดจนเกลี้ยงเต้า เพราะน้ำนมแม่ช่วงท้ายๆ (Hind milk) จะมีไขมันมาก

ทำไมลูกน้อยไม่ถ่ายทุกวัน

     สำหรับเจ้าตัวเล็กที่กินนมแม่หลังคลอด 4 สัปดาห์ นมแม่จะไม่มีน้ำนมเหลืองเจือปน ลูกจึงไม่ถ่ายบ่อยเหมือนเคย ถ้าลูกยังกินนมแม่ต่อไป ลูกอาจจะถ่ายวันเว้นวัน หรือ 2-3 วันจึงจะถ่ายสักครั้ง โดยที่ไม่มีอาการปวดท้อง ท้องอืด หรืออาเจียน และยังคงถ่ายเป็นก้อนนิ่มหรือเหลวเหนียวเป็นลำติดต่อกัน แบบนี้ก็ไม่ถือว่าลูกเข้าข่ายท้องผูก ซึ่งสาเหตุที่ลูกไม่ถ่ายทุกวันเป็นเพราะนมแม่ย่อยง่าย ลำไส้ของลูกจะดูดซึมน้ำนมแม่ไปใช้ในการเจริญเติบโตได้เกือบทั้งหมด ทำให้เหลือกากที่จะถ่ายออกมาน้อย

     ส่วนอาการที่จัดว่าลูกท้องผูกนั้นให้ดูจากความแข็งของอุจจาระและความลำบากขณะถ่าย ถ้าลูกถ่ายเป็นก้อนแข็งหรือก้อนกลมและมีเลือดออกเป็นบางครั้ง ถึงแม้ลูกจะถ่ายทุกวันก็ถือว่าลูกมีอาการท้องผูก ซึ่งทารกที่กินนมแม่มักจะไม่ค่อยเจอปัญหานี้ ส่วนมากจะพบในเด็กที่กินนมผสมที่ชงไม่ถูกสัดส่วน วิธีแก้ไขก็คือต้องพยายามตวงนมให้ถูกตามสัดส่วนที่กำหนดไว้ข้างกระป๋อง และเมื่อลูกเริ่มกินอาหารเสริม คุณแม่ก็ควรให้ลูกได้กินผักและผลไม้เป็นประจำ ซึ่งในช่วงที่ลูกเริ่มกินอาหารเสริมใหม่ๆ อุจจาระของลูกจะมีความแข็งและสีเข้มกว่าปกติ เนื่องจากลูกกำลังปรับตัวเข้ากับอาหารใหม่ๆ ซึ่งบางครั้งคุณแม่อาจพบเศษอาหารเล็กๆ ปนออกมากับอุจจาระของลูกด้วย

     เมื่อลูกมีอายุครบ 1 ปี ส่วนใหญ่แล้วจะถ่ายวันละ 1 ครั้งซึ่งอาจจะมากหรือน้อยกว่านี้แตกต่างกันไป แต่ถ้าอุจจาระของลูกไม่มีลักษณะผิดปกติก็ขอให้คุณแม่สบายใจได้ว่า ระบบขับถ่ายของลูกยังอยู่ในเกณฑ์ปกติ

Good to know

     ทารกที่ไม่ว่าจะกินนมแม่หรือนมผสมก็ตาม หากอุจจาระเปลี่ยนเป็นสีคล้ายไข่ตุ๋น หรือสีซีดๆ เทาๆ อาจเป็นเพราะท่อน้ำดีของทารกเกิดการอุดตัน ซึ่งก่อให้เกิดอันตรายขั้นร้ายแรง ฉะนั้นควรรีบพาลูกไปพบคุณหมอโดยทันที